JW 5069, 26. oraz 9. pułk lotnictwa myśliwskiego


znak 9 PLM funkcjonujący do roku 1995 - przerysowany przez Roberta UrbańskiegoJednostka wojskowa oraz lotnisko w Zegrzu Pomorskim były nierozerwalnie związane z Rosnowem. To właśnie dla cywili i żołnierzy zawodowych pracujących w jednostce zbudowano osiedle mieszkaniowe w Rosnowie. Dzięki temu mogli stacjonować i pracować w niedalekiej odległości od swoich rodzin. Oto krótka historia powstania i funkcjonowania jednostki.

Minister Obrony Narodowej Marszałek Polski Konstanty Rokossowski rozkazem z dnia 23 marca 1952r. polecił sformować 26. plm. Dowódca DLM rozkazem organizacyjnym ogłosił sformowanie pułku w Malborku. Pierwszym dowódcą został mjr Iwan Gołubicki, a do chwili jego przybycia za sprawy organizacji odpowiedzialny był por. Sobańko.

Codziennie do pułku przybywali piloci, technicy, mechanicy i specjaliści innych służb. 29.04.1952r. z OSL nr 4 (Dęblin), nr 5 (Radom) przybyło 9 pilotów, a 16.05.1952r. z TOSWL - 14 chorążych. Pierwszymi samolotami w pułku były JAK - 23, które dostarczono w ilości 12 sztuk w dniu 24.05.1952r. Pierwszy lot szkoleniowy odbył się 02.06.1952r.

25.09.1953r. dowództwo wyjeżdża do Zegrza Pomorskiego odebrać od budowniczych trzy bloki mieszkalne dla kadry, baraki koszarowe i płytę lotniska. Pięć dni później pułk rozpoczyna przebazowanie z Malborka do Zegrza Pomorskiego, które kończy się 10.10.1953r. W ostatnim dniu miesiąca jednostka otrzymuje 13 samolotów MiG -15. Całkowite przezbrojenie na te samoloty nastąpi do lata 1954r.
Sierpień 1954r. - przebazowanie jednostki do Sochaczewa w związku z mającą się odbyć defiladą powietrzną nad Warszawą.

Znaczącym wydarzeniem w 1954r. było połączenie Wojsk Lotniczych z Wojskami Obrony Przeciwlotniczej Obszaru Kraju (WLiOPL OK). Z chwilą wstąpienia Polski do Układu Warszawskiego w 1955r. 3 Korpus Lotnictwa Myśliwskiego przeformowano na 3 Korpus Lotnictwa Mieszanego.

Pewną ciekawostką jest jak podaje odtajniony raport CIA z 19 października 1956 roku, że w 26. plm w Zegrzu Pomorskim było ok. 120-tu oficerów wliczając w tą liczbę pilotów i techników oraz inny personel w liczbie ok. 140-tu osób. Raport podaje dwa numery jednostek z tego czasu JW 3895 jako Batalion Obsługi Lotniska i JW 1385 jako Dywizjon Obsługi Lotniska. Podano również ilości sprzętu:

- 15 szt. MiG-15,
- 12 szt. MiG-15 Bis,
- 13 szt. nowej wersji MiG-15 czyli LiM-2,
- 4 szt. Jak-11,
- 1 szt. PO-2,
- 4 szt. UT-MiG-15.

W 1957r. nastąpiła istotna reorganizacja w systemie OPL OK polegająca przede wszystkim na zmianie systemu dowodzenia podległymi wojskami oraz integracji sił przeznaczonych do obrony powietrznej terytorium kraju. Utworzono trzy KOP (1, 2, 3). Tym samym uległy rozwiązaniu cztery dywizje lotnicze. 26 plm podporządkowano 2 KOP.

W 1959r. nastąpiła kolejna reorganizacja pułku. Na podstawie rozkazu Dowódcy Wojsk Lotniczych z dnia 14.08.1959r. powołano do życia Dywizjon Techniczny, któremu podporządkowano 3 eskadry lotnictwa myśliwskiego, dział obsługi technicznej, służbę inżynieryjno - eksploatacyjną (SIE). W tym czasie pułk posiadał na wyposażeniu 10 - Lim-5; 17 Lim-2; 4 UTI MiG - 15; 4 UTI Lim-1; 4 Jak-11. W tym samym roku do pułków lm wprowadzono MiG-19 przekraczające prędkość dźwięku.

06.03.1960r. w rocznicę wyzwolenia Białogardu, wręczono jednostce sztandar ufundowany przez społeczeństwo tego miasta. Sztandar wręczał gen. bryg. M. Jakubik na ręce dowódcy pułku mjr pil. Janusza Żywno. Po wręczeniu sztandaru odbyła się defilada wojskowa połączona z przelotem dwóch trójek samolotów odrzutowych i tłokowych. Rok 1962 przyniósł kolejne zmiany organizacyjne. Rozwiązano WLiOPL OK.-a na jego bazie utworzono Inspektorat Lotnictwa, Lotnictwo Operacyjne, WOPK - jako oddzielne rodzaje wojsk. Na początku lat sześćdziesiątych lotnictwo myśliwskie otrzymało naddźwiękowe samoloty MiG-21, co zdecydowanie zwiększyło jego możliwości bojowe. Pierwszą grupę pilotów 26 plm do przeszkolenia na te samoloty, wytypowano latem 1963r. Rok później, w sierpniu 1964r. MiGi-21 pojawiły się nad Rosnowem. We wrześniu 1968r. po raz pierwszy odbyło się strzelanie rakietowe. Na początku 1968r. połączono Lotnictwo Operacyjne z Inspektoratem Lotnictwa tworząc DWLot. z siedzibą w Poznaniu. W 1969r. ukształtowała się nowa struktura lotnictwa. Istotną zmianą na szczeblu pułków było utworzenie w końcu lat siedemdziesiątych batalionów łączności i ubezpieczenia lotów na bazie ddl. W skład pułków lotniczych włączono też bataliony zaopatrzenia. W roku 1981 do jednostki trafiło 26 MiG-ów 21 bis.

W 1989r. w ramach restrukturyzacji SZ rozwiązano m.in. 9 plm w Debrznie. 26 plm dnia 31.01.1989r. został przekazany do Wojsk Lotniczych z jednoczesną zmianą numeru na 9 plm. Jednostka w Zegrzu Pomorskim przejęła tradycje pułku z Debrzna.

Projektantem godła malowanego od sierpnia 1990r. na samolotach 9 plm był por. pil. Arkadiusz Pilch. Na pięciokącie umieszczona jest szachownica lotnicza, której górna krawędź tworzy zarys północnych granic Polski. W centralnej części umieszczony jest MiG-21 a poniżej rycerz na koniu, będący elementem herbu Koszalina. Godło jest malowane z lewej strony przedniej części kadłuba. W pierwszym okresie godło było malowane ręcznie, osobiście przez personel pułku. Później używano już szablonu.

Struktura organizacyjna jednostki:


  • Dowództwo
    • Stanowisko Dowodzenia
    • Sztab

    • 1. eskadra lotnictwa myśliwskiego
      • 1.1. klucz eksploatacji płatowca i silnika
      • 1.2. klucz eksploatacji płatowca i silnika
      • 1.3. klucz eksploatacji płatowca i silnika
      • - klucz Urządzeń Radioelektronicznych (URE)
      • - klucz osprzętu lotniczego
      • - klucz uzbrojenia lotniczego

    • 2. eskadra lotnictwa myśliwskiego
      • 2.1. klucz eksploatacji płatowca i silnika
      • 2.2. klucz eksploatacji płatowca i silnika
      • 2.3. klucz eksploatacji płatowca i silnika
      • - klucz Urządzeń Radioelektronicznych (URE)
      • - klucz osprzętu lotniczego
      • - klucz uzbrojenia lotniczego

      • Skład osobowy eskadry w latach 80-tych:

      Dowódca: ppłk. Zbigniew Sachadyn (Bąbel)

      Piloci: mjr Zbigniew Falkowski (Falkon), kpt. Witold Kaczmarczyk, kpt. Jacek Choroszyński, kpt. Kazimierz Kruk, kpt. Jan Kozyra, kpt. Andrzej Jagiełło, kpt. Janusz Niewiadomy, ppłk. Zbigniew Brzezicki, kpt. Zbigniew Wojtan, kpt. Korulczyk, por. Głąbski (Grzybek), por. Sęk, por. Jan Wosik, kpt. Hajduczenia.

      Pierwsi piloci prosto po Dęblinie do szkolenia na "szybkich": ppor. Głodek, Prus, Behounek, Kałkowski, Mociun, Kozłowski, Kościk, Jakubiak, Smuś, Włodarczyk, Drąg.

      Drugi "nabór": ppor. Kałuża, Mikołajczyk, por. Ryszard Duro, Małachowski, Zimiński, Drewniak, Świerczyński.

      Piloci dowództwa: d-ca pułku płk. Bogusław Wasilewski, ppłk. Kazimierz Małecki, ppłk. Górski, ppłk. Tuteja, ppłk. Betlej, ppłk. Motoła

      Personel techniczny II eskadry lotniczej: inżynier eskadry mjr. Ryszard Jurgielaniec (Alocha)

      I klucz eksploatacji płatowca i silnika: dowódca klucza kpt. Jan Mazur (Junek), techniczny klucza chor. Tadeusz Szczepocki (Szawul), technicy samolotu chorążowie: Tadeusz Domański, Zbigniew Janecki (Bysinek), Jerzy Szukała, Andrzej Rybiński (Ryba), Stanisław Ziobro, Zbigniew Sipak (Długi).

      II klucz eksploatacji płatowca i silnika: dowódca klucza por. Tadeusz Kuliński, techniczny klucza chor. Bolesław Burak, technicy samolotu chor. Andrzej Chmielewski (Kaczor), Krzysztof Maliszewski (Malicha), Marian Pazdro, Marian Olender, Ryszard Jędrzejczyk, Bogdan Piórkowski (Piórek), Stanisław Rakowiecki (Hos).

      III klucz eksploatacji płatowca i silnika: dowódca klucza chor. Denes (Benek), technik klucza chor. Antoni Zacierka (Łysy), technicy samolotu: sierż. Marian Strzelec, sierż. Jan Szymczyk, sierż. Jerzy Kitłowski (Kicia), chor. Marian Brudecki, chor. Ryszard Bielecki, chor. Lucjan Olszewski, chor. Henryk Matel

      Klucz URE: dowódca klucza ppor. Zbigniew Czarnywojtek (Czarny), chor. Grzegorz Patrzykowski, chor. Marian Jaskuła, sierż. Ryszard Oruba, plut. Zbigniew Nizioł (Paproch).

      Klucz uzbrojenia: dowódca klucza ppor. Krzysztof Nowakowski (Fiury), plut. Bogdan Wójcik, plut. Ryszard Tomsa, chor. Robert Joński, chor. Jan Mazurkiewicz

      Klucz osprzętu: dowódca klucza ppor. Aleksander Staszczyk, chor. Dariusz Lizakowski (Lizak), chor. Zbigniew Soból, chor. Wojciech Bryling, sierż. Zdzisław Płóciennik (Korbolek)

      Klucz "wolnomotorny": dowódca klucza por. Czechowski (pilot An-2), chor. Balcerek (pilot An-2), sierż. Karol Paul (technik An-2), chor. Bogdan Przybyła (pilot Mi-2), sierż. Tadeusz Burkiet (technik Mi-2), sierż. Mieczysław Łępa (chyba obsługiwał Wilgę później An-2), plut. Ryszard Dłoniak (Iskra)

    • 3. eskadra techniczna
      • Służba Inżynieryjno-Lotniskowa (SIL)
      • Sekcja Przechowywania i Elaboracji Rakiet (SPiER)
      • klucz remontu płatowca i silnika
      • klucz remontu osprzętu
      • klucz remontu Urządzeń Radioelektronicznych
      • klucz remontu uzbrojenia

    • 4. batalion zaopatrzenia
      • kompania obsługi lotniska
      • kompania samochodowa
      • kompania ochrony

    • 5. batalion łączności i ubezpieczenia lotów
      • kompania łączności
      • kompania ubezpieczenia lotów
      • Węzeł Łączności

znak 9 PLM funkcjonujący po roku 1995 - przerysowany przez Roberta Urbańskiego2 czerwca 1991 roku stał się dla jednostki pamiętną datą. Na lotnisku w Zegrzu Pomorskim wylądował Papież Jan Paweł II. Tłumy żołnierzy i cywili w bardzo chłodną noc już dzień wcześniej, uczestniczą w czuwaniu i rozpoczętym rano spotkaniu z Janem Pawłem II. Wybudowano olbrzymi ołtarz, na którym Papież odprawił mszę z udziałem oficjali rządowych oraz tysięcy cywili i żołnierzy (zobacz zdjęcia w galerii Ciekawostki oraz wysłuchaj fragmentu przemówienia Jana Pawła II z Zegrza Pom.). Nowy sztandar pułk otrzymał 14 marca 1995r. - ufundował go Społeczny Komitet Ufundowania Sztandaru, któremu przewodniczył Franciszek Klim. Rodzicami chrzestnymi sztandaru byli: Bogumiła Betlej oraz ppłk rez. Jacek Tuteja.

Po przystąpieniu Polski do NATO, w ramach dopasowywania struktur wojskowych, z pułku wydzielono 9. Eskadrę Lotnictwa Taktycznego i 24. Bazę Lotniczą. Wtedy pozostało już tylko 400 żołnierzy i 200 pracowników cywilnych. Wszyscy stracili pracę 27 listopada 2002 roku. W jednostce pozostało tylko kilkunastu pracowników zabezpieczających cały teren jednostki.

W dniu 28.08.2010r. z okazji Dnia Lotnictwa po 8 latach starań, odsłonięto w Rosnowie pomnik MiG-a 21 upamiętniający żołnierzy i pracowników cywilnych wykonujących swoje obowiązki w jednostce. W ciągu kolejnych lat na terenie lotniska działał Aeroklub Koszaliński oraz dyżurowało Lotnicze Pogotowie Ratunkowe.

Dowódcy i pełniący obowiązki dowódcy jednostki:



                           znak Klucza Technicznego 9 PLM

znak 1. Klucza eksploatacji płatowca i silnika 1 Eskadry Lotnictwa Myśliwskiego  znak 2. Klucza eksploatacji płatowca i silnika 1 Eskadry Lotnictwa Myśliwskiego  znak 3. Klucza eksploatacji płatowca i silnika 1 Eskadry Lotnictwa Myśliwskiego



Istniejąca infrastruktura lotniska w Zegrzu Pomorskim:
  • droga startowa betonowa, o długości 2500 m i szerokości 60 m
  • kompleks lotniskowy składa się w większości z działek zabudowanych obiektami parterowymi, które wspomagają funkcje działalności lotniskowej (wieża kontroli lotów, hangar techniczny, schrony dla samolotów, budynki techniczno-eksploatacyjne, strażnica p.poż)
  • zabezpieczenie logistyczne lotniska stanowią zabudowania takie jak: budynki magazynowe, garażowe, gospodarcze i koszarowe

W skład nieruchomości wchodzą:
  • 46 działek o łącznej powierzchni 399,75 ha
  • 116 budynków o łącznej powierzchni 47.541 m2 o charakterze magazynowo-hangarowym, koszarowym, garażowym, gospodarczym i wielofunkcyjnym
  • główna droga startowa o wymiarach 2500 x 60 m
  • drogi kołowania o łącznej powierzchni 32.353 m2
  • bocznica kolejowa wąskotorowa o długości 3293 m


    • W roku 2023 zgodnie z planami rozwoju Sił Zbrojnych RP, podjęto decyzję o przeznaczeniu terenu jednostki w ramach realizacji II fazy planu "Wisła" (obrona przeciwlotnicza i przeciwrakietowa Polski) na rozmieszczenie na nim: jednego z dwóch nowych dywizjonów Morskiej Jednostki Rakietowej, bazy Bezzałogowych Statków Powietrznych, przeniesionych pododdziałów 8. Pułku Przeciwlotniczego z Koszalina, dywizjonu szkoleniowego oraz składu środków bojowych.

    O samej lokalizacji opinia publiczna dowiedziała się dopiero po wystosowaniu zapytania, które złożył senator ziemi koszalińskiej Stanisław Gawłowski w trakcie 18. posiedzenia Senatu w dniu 31.07.2024r. W odpowiedzi Wiceminister Obrony Narodowej Paweł Bejda poinformował parlamentarzystów o dalszych losach jednostki w Zegrzu Pomorskim. Zakłada się uzyskanie pełnej zdolności bojowej nowych jednostek do roku 2030-2032.



    źródło m.in.: prezentacja Mirosława Brzezińskiego
    rysunki, dopisy, uzupełnienia i korekty: Zbyszek Sipak, Robert Urbański



    Artykuł o pilocie Zbigniewie Wojtanie, który miał zostać kosmonautą
    Zapis czatu z Jerzym Gotowałą z serwisu gazeta.pl
    Archiwalny artykuł z Wiraży o obchodach 50-lecia jednostki
    Spis Mig-ów 21 latających w jednostce w     Zegrzu Pomorskim
    Artykuł o wizycie Jana Pawła II w Zegrzu Pomorskim
    Artykuł o obserwacjach UFO przez pilotów z Zegrza Pomorskiego
    Artykuł o ucieczce porucznika Zygmunta Gościniaka
    Artykuł o 283. kompanii radiotechnicznej z Darżewa
    Spis pilotów latających w jednostce w Zegrzu Pomorskim


    Galeria lotniska i samolotów

    Galeria jednostki wojskowej